Afgelopen zondag bezocht ik de tentoonstelling over de bevrijding van Dingden. Met “Befreiung März-1945” staat Heimatverein Dingden stil bij de belangrijke gebeurtenissen eind maart 1945. Een zorgvuldig samengestelde tentoonstelling die niet alleen informeert, maar ook raakt. Hoe is Dingden 80 jaar geleden bevrijd?
De tentoonstelling “Befreiung März-1945” is georganiseerd door de Heimatverein Dingden en gaat over de dramatische gebeurtenissen in de laatste week van maart 1945. De geallieerden rukken op en Dingden komt midden in de frontlinie te liggen. De inwoners van Dingden slaan op de vlucht. Mijn vader zoekt, samen met andere dwangarbeiders, dekking in een molen.
Operatie Varsity
Tijdens Operatie Varsity landen op zaterdag 24 maart 1945 ongeveer 16.000 geallieerde parachutisten en zweefvliegtuigtroepen bij Hamminkeln, even ten zuiden van Dingden. De luchtlandingsoperatie is de grootste luchtlanding op één dag in de geschiedenis. Na de luchtlandingen trekken de geallieerde troepen noordwaarts waarbij ze op dinsdag 27 maart 1945 het dorp Ringenberg bevrijden.
Nog dezelfde dag begint de opmars richting Dingden en treft het Britse leger rond 17.00 uur Duitse gevechtseenheden die zich verdedigen met granaatwerpers en machinegeweervuur. Om 17.33 uur: “Vormarsch geht langsam weiter. Leichter Wiederstand durch Panzerfäuste. 15 Gefangene werden gemacht” (fase 2 in onderstaande afbeelding).
Midden in de nacht is Dingden bevrijd.
28.03.1945, 01:00
Das Dorf Dingden und 600 meter östlicht sind feindfrei
De kaart op dit tentoonstellingspaneel is voor mij bijzonder, want daarop is de oude molen te zien waar mijn vader schuilt voor de beschietingen. De molen, met dikke muren, doet eind maart 1945 dienst als ‘Haupverbandplatz‘ en ligt vol met gewonde soldaten. Het moet een verschrikkelijke ervaring voor mijn vader zijn geweest om overleden soldaten naast de molen te moeten begraven.
“Enkele gewonden stierven. Die hebben we naast de molen begraven. Zonder kist, in een heel ondiep graf. De begrafenis moest telkens onderbroken worden als de granaten te dichtbij insloegen.”
Hubert van Hove – Reis naar het einde
Duitse krijgsgevangenen
Bij de opmars van de geallieerden worden veel Duitse soldaten gevangen genomen. Het verzamelpunt voor deze krijgsgevangenen is de basisschool in Dingden.
Wat opvalt is de leeftijd van de Duitse krijgsgevangenen. Op een van de panelen lees ik dat soldaat Helmut Lorenz pas 16 jaar oud was toen hij sneuvelde in de strijd. “Soldat Helmut Lorenz war erst 16 Jahre alt, als er bei diesem Gefecht am 27. März ums Leben kam. Die meisten seiner Kameraden warten 17 oder 18 Jahre alt“.
Overigens was mijn vader toen ook erg jong, pas 22 jaar oud. Dit maakt deze gebeurtenissen nog treuriger.
Bunker
Tijdens de rondleiding bezoek ik de bunker achter het Heimathaus. De schuilkelder, die is gebouwd in 1943, bood dekking aan omwonende families.
Het bezoek aan de bunker geeft mij een realistisch beeld hoe mijn vader zich moet hebben gevoeld toen hij iets verderop tijdens een bombardement zo’n zelfde schuilkelder in vlucht.
“Op hetzelfde ogenblik klonk er een daverende knal. Ik rende naar de schuilkelder. Ik liep een trapje af van ongeveer tien treden en kwam toen bij een ijzeren deur. Op dat moment hoorde ik een tweede knal, veel harder dan de eerste. De grond onder mijn voeten golfde en de lucht werd uit mijn longen gezogen. Snakkend naar adem stond ik daar. Toen viel ik met de deur naar binnen. Het was pikdonker. Ik hoorde kinderen gillen. Even later stak iemand een olielampje aan, dat door de luchtdruk was uitgewaaid.“
Hubert van Hove – Reis naar het einde
Paßmann-kroniek
Veel informatie op de tentoonstelling is gebaseerd op de Paßmann-kroniek. De deken van Dingden, Hermann Paßmann, heeft de gebeurtenissen uit die tijd van dag-tot-dag vastgelegd in een schrift. Zo beschrijft hij gedetailleerd welke huizen in brand zijn geschoten. Bijvoorbeeld het huis van de familie Giesing.
“De brand in het huis van Giesing werd geblust, net als in het huis van Heinrich Weidemann. In het huis van Giesing werd zijn dochter Johanna echter door een kogel geraakt en stierf op slag. Haar moeder begroef haar in haar tuin. De vader verloor een been, dat de vrouw zelf in een noodgeval moest laten amputeren. Onze hulpverleners brachten hem naar Kevelaer, waar hij later overleed en werd begraven.”
Hermann Paßmann- Chronik Dingden
De week voor Pasen 1945 is volgens Hermann Paßmann een week om nooit te vergeten.
“Op 25 maart 1945 was het Palmzondag. Wij zullen de Goede Week van 1945, die op deze dag begon, nooit vergeten. Op zondag en doordeweeks was er geen kerkdienst. Vanwege de luchtaanvallen en bombardementen was het levensgevaarlijk om naar buiten te gaan. De meeste gezinnen uit het dorp waren gevlucht naar de boerengemeenschappen van Lankern, Berg en Nordbrock, waar ze onderdak en hulp zochten in bunkers. Mensen brachten bijna de hele dag door in deze schuilplaatsen.”
Hermann Paßmann- Chronik Dingden
Voordat mijn vader zich verschanst in de oude molen even buiten het dorp, schuilt hij in de kelder van het plaatselijke ziekenhuis. Het St.-Josef-Krankenhaus had gedurende de gehele oorlog geen bijzondere schade geleden. Er was een rood kruis op het dak geschilderd, waardoor de mensen zich daar veilig voelden. Maar toch slaat het noodlot toe, schrijft Hermann Paßmann.
“Die dag viel er een bom op straat voor het ziekenhuis en vernielde de ramen aan de voorkant. De tweede bom kwam terecht op het huis van Landers ernaast en vernielde de ramen aan de zijkant. De derde bom trof het isolatiehuis, drie ziekenhuiskamers en de gang ertussen. Alleen de kale muren bleven overeind. Op 26 maart 1945 arriveerden er in de ochtend laagvliegende vliegtuigen of jachtbommenwerpers die een kleine bom op de kapel lieten vallen. Naast het altaar was een gat geslagen. Het altaar raakte niet beschadigd, maar het plafond, de communiebank, de deuren en de ramen wel. Er viel een bom in de eetzaal en bleef gloeiend op de vloer liggen. “
Hermann Paßmann- Chronik Dingden
Al die tijd zat mijn vader in de kelder van het ziekenhuis! Toen het letterlijk te heet onder zijn voeten werd, is hij ’s avonds op 26 maart 1945 gevlucht naar de oude molen buiten het dorp.
Op woensdag 28 maart 1945 wordt het dorp Dingden bevrijd door het Britse leger. Mijn vader is sinds de Razzia van Rotterdam op 11 november 1944 weer een vrij man!
De tentoonstelling “Befreiung März-1945” is een indrukwekkende weergave van de bevrijding van Dingden. De informatieve panelen en illustratieve foto’s brengen de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog dichtbij. De persoonlijke verhalen maken het extra aangrijpend. Een zorgvuldig samengestelde tentoonstelling die niet alleen informeert, maar ook raakt.
Met dank aan Ralf Elting, voorzitter van de Heimatverein Dingden, voor de uitnodiging, en Ulrich Bauhaus voor de rondleiding.
De website ‘Krieg am Niederrhein‘ geeft met teksten, foto’s en films meer informatie over het einde van de Tweede Wereldoorlog in deze regio.
